5 technik poprawy jakości powietrza w pomieszczeniach

Międzynarodowa Agencja Energii ds. Wentylacji (AIVC)¹ definiuje dobrą jakość powietrza w pomieszczeniach jako powietrze wolne od zanieczyszczeń, które powodują podrażnienia, dyskomfort lub choroby u jego mieszkańców.

Zgodnie z badaniem przeprowadzonym przez profesora Jana Sundella w Danii w 2004 roku², jakość powietrza w pomieszczeniach wpływa na ludzi na kilka sposobów:

• Komfort: Jakość powietrza jest natychmiast odczuwalna, gdy osoba wchodzi do budynku.
• Zdrowie: Oddychanie powietrzem o złej jakości w pomieszczeniach może mieć negatywne skutki dla zdrowia.
• Wydajność: Wysoka jakość powietrza w pomieszczeniach może poprawić wydajność umysłową i ogólne samopoczucie.
• Inne: Świeże powietrze tworzy połączenie ze środowiskiem zewnętrznym, a okna są cennym pomostem.

Jakość powietrza wewnątrz Twojego domu (IAQ) jest determinowana przez kilka czynników jak: poziom wentylacji, źródła zanieczyszczeń, warunki środowiskowe...³

Analiza opublikowana przez Navigant Ecofys w Barometrze Zdrowych Domów (VELUX, 2017) pokazuje, że jeden na sześciu Europejczyków mieszka w niezdrowych budynkach, czyli takich, które są wilgotne, przegrzane, z brakiem naturalnego światła lub niewystarczającym ogrzewaniem.

Analiza pokazuje również, że Europejczycy są 1,7 raza bardziej skłonni zgłaszać problemy ze złym zdrowiem, gdy mieszkają w wilgotnych domach.

Zgodnie z tym samym badaniem, mieszkanie w domu z brakiem dostępu do odpowiedniej ilości światła dziennego lub domu gdzie mieszkańcy narażeni są na przegrzewanie, prowadzi do 1,5 raza większej ilości zgłoszeń złego stanu zdrowia przez Europejczyków.

Według badania przeprowadzonego przez profesor Philomenę Bluyssen w 2009 roku⁴, powietrze w pomieszczeniach zawiera wiele związków, które mogą wpływać na zdrowie lub komfort.

Wśród nich:

• Gazy (szczególnie formaldehyd),
• Lotne związki organiczne (LZO),
• Nieorganiczne związki chemiczne (tlenki azotu (NOX) i tlenki siarki (SOX)),
• Cząstki (kurz domowy, produkty spalania),
• Gazy radioaktywne (radon),
• Elementy biologiczne (pleśnie, grzyby, pyłki, roztocza...),
• Wilgoć w postaci pary wodnej.

Zgodnie z badaniem Bluyssen, większość zanieczyszczeń pochodzi ze źródeł wewnętrznych. Wśród nich są:

• Aktywności ludzkie (dym tytoniowy, cząstki z gotowania, środki czystości i produkty do pielęgnacji osobistej),
• Elektronika użytkowa i biurowa (drukarki laserowe).
• Materiały budowlane (izolacja termiczna, sklejka, farby, meble, pokrycia podłóg i ścian).

Aby utrzymać zdrowe i komfortowe środowisko w pomieszczeniach, ważne jest zatem:

• Stosowanie kontroli źródła w celu zminimalizowania stężenia zanieczyszczeń w powietrzu wewnętrznym (preferowanie materiałów budowlanych i mebli z udokumentowanymi niskimi emisjami chemicznymi, używanie środków czystości o niskiej emisji, unikanie palenia tytoniu w pomieszczeniach, zarządzanie wilgotnością...),
• Monitorowanie poziomów CO₂, wilgotności, LZO, a także innych zanieczyszczeń w pomieszczeniach.

Poziom dwutlenku węgla (CO₂) jest cennym wskaźnikiem do oceny skuteczności wentylacji w danym pomieszczeniu.

Ponieważ CO₂ jest emitowany przez ludzkie oddychanie oraz niektóre urządzenia domowe, jego nagromadzenie może wskazywać na niewystarczającą wentylację, co może nasilać efekty innych obecnych zanieczyszczeń.

Powietrze zewnętrzne naturalnie zawiera około 400 ppm CO₂, ale ten poziom wzrasta w pomieszczeniach zamkniętych z powodu obecności ludzi.

Stężenia CO₂ przekraczające 950 ppm, zgodnie z europejską normą EN 16798-1 z maja 2019 roku, mogą wskazywać na słabą jakość powietrza i wymagać szczególnej uwagi, zwłaszcza w pomieszczeniach, gdzie ludzie spędzają dużo czasu, takich jak sypialnie i salony.

Wysokie poziomy CO₂ mogą prowadzić do objawów takich jak senność, bóle głowy i zmniejszona produktywność.

Dlatego ważne jest monitorowanie poziomów CO₂, aby utrzymać zdrowe powietrze, szczególnie w pomieszczeniach o dużej gęstości ludzi, takich jak sale lekcyjne i biura.

Naturalna wentylacja jest skutecznym sposobem na obniżenie poziomu CO₂ w pomieszczeniu, ponieważ nagromadzony dwutlenek węgla może być rozcieńczony i zmniejszony poprzez wymianę powietrza z zewnątrz.

Naturalna wentylacja pomaga utrzymać zdrowe powietrze w pomieszczeniach. Strategiczne rozmieszczenie okien w budynku może zwiększyć efektywność naturalnej wentylacji.

Instalacja okien dachowych w połączeniu z oknami pionowymi tworzy w pomieszczeniach prądy powietrza wznoszące, które poprawiają wymianę powietrza i usuwanie zanieczyszczeń wewnętrznych (lotne związki organiczne (LZO), drobne cząsteczki i inne zanieczyszczenia generowane wewnątrz).

To podejście, znane jako wentylacja krzyżowa, jest szczególnie skuteczne w pomieszczeniach, gdzie poziom zanieczyszczeń jest wysoki, lub w obszarach o wysokiej wilgotności, takich jak kuchnie i łazienki.

Narażenie na słabą jakość powietrza w pomieszczeniach może niemal natychmiast wywołać różne problemy zdrowotne.

Do najczęstszych objawów należą:

• Problemy z układem oddechowym: podrażnienia gardła, nosa i oczu, trudności w oddychaniu oraz nasilenie istniejącej astmy. Objawy te często są pierwszymi sygnałami ostrzegawczymi pogarszającej się jakości powietrza w pomieszczeniach.
• Alergie: zanieczyszczenia takie jak roztocza, pleśń i pyłki mogą pogorszyć sezonowe lub całoroczne alergie, prowadząc do kichania, zatkania nosa i swędzenia.
• Ogólne objawy: bóle głowy, zmęczenie i zawroty głowy są również wskaźnikami narażenia na słabą jakość powietrza w pomieszczeniach. Objawy te często mogą być mylone z przeziębieniem lub grypą, co utrudnia zidentyfikowanie prawdziwego źródła.

Skutki długotrwałego narażenia na słabą jakość powietrza w pomieszczeniach mogą być poważniejsze i mogą nie ujawnić się przez wiele lat.

Do tych konsekwencji należą:

• Przewlekłe schorzenia układu oddechowego: Stałe narażenie na zanieczyszczenia może prowadzić do przewlekłych chorób takich jak przewlekłe zapalenie oskrzeli, astma, a nawet przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).
• Choroby układu krążenia: Zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniach może zwiększać ryzyko chorób serca, wysokiego ciśnienia krwi i udarów mózgu (CVA), ze względu na przewlekłe zapalenie i stres oksydacyjny spowodowany przez zanieczyszczenia.

Aby zwalczyć natychmiastowe skutki złej jakości powietrza i zminimalizować długoterminowe ryzyko, warto wdrożyć 5 kluczowych technik:

Jak widać powyżej, naturalna wentylacja jest jednym z najbardziej bezpośrednich i skutecznych sposobów na poprawę jakości powietrza wewnątrz domu.

Regularnie otwieraj okna, w tym okna dachowe, aby wprowadzić świeże powietrze i zredukować zanieczyszczenia w pomieszczeniach.

Używaj mechanicznych systemów wentylacyjnych, aby zapewnić stały dopływ świeżego powietrza i wymianę przestarzałego powietrza, jednocześnie filtrując dopływ powietrza.

Systemy wentylacyjne mogą być szczególnie korzystne w pomieszczeniach, gdzie poziom zanieczyszczeń jest wysoki lub w budynkach, gdzie naturalna wentylacja jest niewystarczająca.

Oczyszczacze powietrza, takie jak filtry HEPA (High Efficiency Particulate Air) i sterylizacja UV, usuwają cząsteczki i mikroorganizmy z powietrza w pomieszczeniach.

Te systemy są szczególnie przydatne w środowiskach, gdzie nie można całkowicie wyeliminować źródeł zanieczyszczeń lub w obszarach narażonych na wysokie stężenia drobnych cząstek i alergenów.

Używaj materiałów emitujących niskie poziomy lotnych związków organicznych (LZO), regularnie poddawaj czynnościom konserwatorskim swoje urządzenia spalające, aby zapobiec wyciekom szkodliwych gazów, oraz utrzymuj poziom wilgotności między 40% a 60%, aby zapobiec rozwojowi pleśni i roztoczy kurzu.

Oczywiście, wyżej wymienione metody idą w parze z rygorystyczną czystością w pomieszczeniach, w tym z częstym odkurzaniem podłóg i czyszczeniem powierzchni.

Aby to zrobić, wybieraj mniej toksyczne produkty czyszczące i dekoracyjne, aby zmniejszyć obecność niebezpiecznych chemikaliów w powietrzu.

Możesz przeprowadzić testy jakości powietrza w pomieszczeniach, aby zidentyfikować konkretne źródła zanieczyszczeń i rozwiązać je w sposób ukierunkowany.

Artykuły R221-30 do R221-31 Kodeksu Zdrowia Publicznego wymagają od zarządców budynków użyteczności publicznej monitorowania jakości powietrza we wnętrzach swoich obiektów.

Dotyczy to żłobków, szkół, gimnazjów, liceów oraz niektórych kategorii placówek opiekuńczych dla osób starszych.

Monitorowanie musi być przeprowadzane zgodnie z procedurami określonymi przez dekret. Obejmują one pomiary stężenia niektórych zanieczyszczeń, takich jak formaldehyd, benzen i dwutlenek węgla, a także okresowe oceny systemów wentylacyjnych.

Dekrety numer 2011-1728 z 2 grudnia 2011 i numer 2012-14 z 5 stycznia 2012 określają obowiązki monitorowania jakości powietrza we wnętrzach niektórych budynków publicznych i wprowadzają harmonogram ich stopniowego wdrażania.

Agencja Zarządzania Środowiskiem i Energią (ADEME) publikuje przewodniki i zalecenia mające na celu poprawę jakości powietrza w pomieszczeniach.

Dokumenty te obejmują tematy takie jak wentylacja, wybór materiałów o niskiej emisji zanieczyszczeń oraz najlepsze praktyki ograniczające zanieczyszczenie powietrza wewnątrz pomieszczeń.

Chociaż zalecenia ADEME nie zawsze są wiążące, stanowią one punkt odniesienia dla dobrych praktyk w zarządzaniu jakością powietrza w pomieszczeniach.

Agencja ANSES (Francuska Agencja ds. Bezpieczeństwa Żywności, Środowiska i Zdrowia w Pracy) wydaje opinie i raporty dotyczące różnych aspektów jakości powietrza w pomieszczeniach, w tym oceny ryzyka związane z określonymi zanieczyszczeniami oraz strategie zmniejszania narażenia.

Agencja pracuje również nad ustaleniem wartości wytycznych dla jakości powietrza w pomieszczeniach dla różnych zanieczyszczeń.